Psikoteknik Değerlendirme Nedir?
Psikoteknik değerlendirme, bireylerin sürüş güvenliği açısından zihinsel, duygusal ve psikomotor becerilerinin ölçüldüğü bilimsel bir test sürecidir. Özellikle ticari araç sürücülerinin güvenli araç kullanıp kullanamayacak kişileri belirlemek için kullanılır.
Yasal Dayanağı
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu
Karayolu Taşıma Yönetmeliği
Sağlık Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığı düzenlemeleri
Hangi Alanlarda Kullanılır?
Şehir içi ve şehirler arası taşımacılık
Yolcu ve yük taşımacılığı yapan sürücüler
Servis ve kamu hizmeti aracı kullanan kişiler
Psikoteknik Raporu Nedir?
Psikoteknik değerlendirme sonucunda verilen resmî rapordur. Bu belge, sürücünün trafik güvenliği açısından uygunluğunu gösterir ve işveren ya da denetim makamları tarafından talep edilir.
Psikoteknik Belgesi ile Karıştırılmamalı
Belge, test sonucunda alınır; ancak bir "sürücü belgesi" değildir. Psikoteknik raporu, SRC belgesi gibi yasal bir zorunluluktur.
Hangi Durumlarda Zorunludur?
Ticari araç sürücüleri
Servis şoförleri
Toplu taşıma ve kamu hizmet araçları sürücüleri
SRC belgesi sahipleri
Psikoteknik Belgesi Kimler İçin Zorunlu?
Psikoteknik belgesi, ticari taşıt kullanan tüm sürücüler için zorunludur. Bu belgeyi bulundurmadan trafiğe çıkan sürücülere ve bu sürücüleri çalıştıran firmalara ağır cezalar uygulanabilir.
Ticari Araç Sürücüleri
Kamyon, tır, panelvan gibi yük taşıma araçlarını kullanan sürücüler
Taksi, minibüs, otobüs gibi yolcu taşıma sürücüleri
SRC Sahipleri
SRC belgesi olan her sürücü, ayrıca psikoteknik raporuna da sahip olmalıdır. SRC yeterliliği, psikoteknik test ile tamamlanır.
Kamu ve Servis Şoförleri
Belediye otobüsü, okul servisi, kamuya ait taşıma hizmetlerinde görevli olan sürücüler için de belge zorunludur.
Psikoteknik Testi Nasıl Yapılır?
Psikoteknik test süreci hem bilgisayar destekli hem de uzman eşliğinde yürütülür. Genellikle özel merkezlerde gerçekleştirilir.
Uygulama Süreci
Randevu alınarak teste katılım sağlanır
Kimlik ve varsa SRC belgesi ile birlikte başvuru yapılır
Test süresi yaklaşık 60-75 dakika sürer
Süre ve Bölümler
Refleks Testi
Koordinasyon ve Tepki Süresi
Görsel ve İşitsel Algı
Psikomotor Yetenekler
Bellek ve Dikkat Testleri
Kullanılan Donanımlar
Bilgisayar ekranı
Pedal, joystick ve düğmeler
Kulaklık (işitsel testler için)
Psikoteknik Testinde Hangi Yetenekler Ölçülür?
Refleks ve tepki süresi, bireyin ani durumlara nasıl yanıt verdiğini gösterir. Koordinasyon testi, el-göz-ayak arasındaki uyumu değerlendirir. Dikkat ve odaklanma testi, kişinin uzun süreli konsantrasyon yeteneğini ölçer.
Algılama, görsel ve işitsel uyarılara verilen tepki süresini değerlendirir. Zihinsel performans ise bellek, karar verme ve tepki süresi gibi zihinsel becerilerin analizini içerir.
Psikoteknik Raporu Nasıl Alınır?
Adım Adım Alım Süreci
Yetkili merkeze başvuru
Teste katılım (1 saat)
Psikolog değerlendirmesi
Psikiyatrist onayı (e-reçete sistemi üzerinden)
Raporun teslimi
Gereken Belgeler
Kimlik fotokopisi
Varsa SRC belgesi
1 adet biyometrik fotoğraf
Geçerlilik Süresi
Psikoteknik raporu 5 yıl boyunca geçerlidir. Bu sürenin sonunda yeniden test yapılmalıdır.
Psikoteknik Testinde Başarısız Olursam Ne Olur?
Test sonucunda yeterli bulunmayan adaylar:
Belirli bir süre sonra tekrar teste girebilir
Psikolog önerisine göre dikkat, koordinasyon gibi alanlarda gelişim sağlayabilir
Rapor verilmez; ancak başarısızlık adli bir duruma yol açmaz
Psikoteknik Belgesi Ücreti 2025
Psikoteknik test ücretleri merkezden merkeze farklılık gösterebilir. Standart psikoteknik testinin ortalama ücreti 2.500 – 3.000 TL arasında değişmektedir. Yenileme testi ise genellikle 2.500 – 3.000 TL arasında uygulanmaktadır. Firmalara yönelik grup testlerinde ise %10 ila %20 arasında indirim sağlanabilir.
Psikoteknik Merkezleri Nasıl Seçilir?
Yetki Belgeli Merkezler
Raporun geçerli olabilmesi için Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş merkezlerden alınmalıdır.
Dijital vs. Manuel Sistem Farkı
Dijital sistemlerle yapılan testler daha objektif sonuçlar verir. Ayrıca raporlar e-Nabız sistemi üzerinden anında görülebilir.
Rapor Geçerliliği
Test sonucunda alınan rapor:
e-Devlet üzerinden sorgulanabilir
SRC, belediye ve kamu kurumları tarafından tanınır
Psikoteknik Belgesi ile SRC Belgesi Arasındaki Fark
Psikoteknik belgesi ile SRC belgesi birbirini tamamlayan ama farklı amaçlara hizmet eden iki ayrı belgedir.
SRC Belgesi
Taşımacılık mesleğini yasal olarak yapabilme iznidir.
Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilir.
SRC 1, 2, 3, 4 gibi türleri vardır (yolcu, yük, uluslararası taşımacılık).
Psikoteknik Belgesi
Sürücünün zihinsel, duygusal ve motor becerilerinin ölçüldüğü test sonucunda verilen rapordur.
Sağlık Bakanlığı ve yetkili merkezler tarafından düzenlenir.
SRC belgesinin geçerliliği için psikoteknik raporu şarttır.
Psikoteknik Belgesi Yurt Dışında Geçerli mi?
Uluslararası Nakliye Sürücüleri İçin Durum
Yurt dışında çalışacak olan tır ve kamyon sürücüleri, Türkiye’de alınan psikoteknik belgelerini kullanamazlar. Ancak bazı ülkeler belgenin noter onaylı çevirisini kabul edebilir.
Belge Denklik ve Çeviri
Avrupa ülkeleri: Genellikle kendi sistemlerine göre yeni test yapılmasını ister.
Orta Doğu ülkeleri: Çeviri ve apostil onayı ile belgeyi kabul edebilirler.
IPAF ve benzeri uluslararası sertifikalar: Bu tür belgeler daha geniş coğrafyada geçerlidir.
Sürücü Psikolojisinde Psikotekniğin Yeri
Psikoteknik, sürücünün sadece fiziksel değil; zihinsel yeterliliğini de değerlendirdiği için trafik güvenliğinde hayati bir rol oynar.
Kazaların Önlenmesinde Rolü
Dikkat eksikliği, algı zayıflığı ya da koordinasyon problemleri trafik kazalarının başlıca sebeplerindendir. Bu testler sayesinde riskli sürücüler erken tespit edilebilir.
Sürücülerin Kendi Yeteneklerini Tanıması
Psikoteknik sayesinde sürücüler refleks, tepki süresi, dikkat gibi yeteneklerinin farkına varır ve eksikliklerini geliştirme fırsatı bulur.
En Sık Yapılan Psikoteknik Test Soruları
Testte yer alan uygulamalar genellikle sürüşte karşılaşılan gerçek durumları simüle etmeye yöneliktir.
Örnek Test Başlıkları:
Işık yanıp sönerken butona basma testi (refleks)
Ekrandaki simgeleri eşleştirme (görsel algı)
Joystick ile şekil takip etme (el-göz koordinasyonu)
Sesli uyarıya tepki süresi testi
Zihinsel yük testi: arka arkaya gelen komutlara hızlı yanıt verme
Hazırlık İpuçları
Uyku düzeninize dikkat edin
Test öncesi kahve veya ağır yiyeceklerden kaçının
Tansiyon, stres gibi durumu etkileyen sağlık sorunlarınızı test merkezine bildirin
Psikoteknik Belgesi Ne Kadar Süre Geçerli?
Geçerlilik Süresi
5 yıl boyunca geçerlidir
Bu sürenin sonunda tekrar test yapılması gerekir
Değişen yönetmeliklere göre süre uzayabilir ya da kısalabilir
Yenileme Süreci
Yeniden başvuru ve test süreci uygulanır
İlk teste göre daha hızlı sonuç alınır
Yenileme fiyatı, ilk belgeye göre daha uygundur
Güncelleme Zorunluluğu
Yeni yönetmelikler çıktığında mevcut belgenin geçerliliği etkilenebilir. Bu durumda yeniden test ya da güncelleme eğitimi gerekebilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Psikoteknik belgesi kaç günde alınır?
Genellikle aynı gün içinde rapor düzenlenir, maksimum 1–2 iş günü sürer.
2. Psikoteknik belgesi olmadan yakalanırsam ne olur?
Trafikte yakalanmanız durumunda hem size hem işvereninize cezai işlem uygulanır (yaklaşık 6.000₺ üzeri).
3. Psikoteknik testi zor mu?
Test günlük dikkat ve refleks seviyesindedir. Uyum sağlayan sürücüler için zor değildir.
4. Her sürücü psikoteknik almalı mı?
Hayır, sadece ticari araç kullananlar için zorunludur.
5. Belgeyi nereden alabilirim?
Sağlık Bakanlığı onaylı özel test merkezlerinden veya bazı hastanelerden alınabilir.
Sonuç ve Tavsiyeler
Psikoteknik belgesi, profesyonel sürücülüğün temel taşlarından biridir. 2025 yılı itibarıyla belge kontrolleri sıkılaşmış ve uygulama yaygınlaşmıştır. Hem bireysel güvenlik hem toplumsal trafik disiplini açısından bu test büyük önem taşır.
SRC belgeniz varsa ve araç kullanıyorsanız, testle hem yasal hem kişisel sorumluluğu yerine getirirsiniz.
